ខ្លឹមសារអត្ថបទ

មេរៀនទី១ សេចក្តីផ្តើមសង្គមវិទ្យា

 ១. តើសង្គមវិទ្យាជាអ្វី?

ពាក្យ សង្គមវិទ្យា(Sociology) ក្លាយមកពីភាសាពីររួមបញ្ចូលគ្នា គឺភាសាឡាតាំង “Socious” ដែលមានន័យថា  សង្គម (Society) និងភាសាក្រិច “Logos” ដែលមានន័យថា វិទ្យាសាស្ត្រ(Science) ឬ ការសិក្សា(Study)។ ដូចនេះគេនឹងបានអត្ថន័យរួមមួយដែលមានន័យថា សង្គមវិទ្យាជា គឺវិទ្យាសាស្ត្រសិក្សាពីសង្គម។

អត្ថន័យនេះហាក់មានភាពទូលំទូលាយពេក ព្រោះវាអាចធ្វើឲ្យមានការច្រឡំជាមួយមុខវិជ្ជាមួយចំនួនទៀតដែលស្ថិតនៅក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមជាមួយគ្នា។ ម្យ៉ាងវិញទៀតវាអាចមានការលំបាកក្នុងការកំណត់ព្រំដែននៃការសិក្សារបស់វាឲ្យបានច្បាស់លាស់។ ហេតុដូច្នេះហើយទើបមានសង្គមវិទូជាច្រើនបានខិតខំបញ្ចេញ ទស្សនៈ របស់ខ្លួនដើម្បីចង្អុលបង្ហាញ ពីនិយមន័យរបស់សង្គមវិទ្យាដោយផ្អែកលើកម្មវត្ថុ និងវិធីសាស្ត្រនៃការសិក្សាឲ្យបានពិតប្រាកដ។ ខាងក្រោមគឺជានិយមន័យខ្លះៗដែលបានធ្វើការកត់សំគាល់ដែលមានដូចខាងក្រោម៖

1.     លោក អូរហ្គូសកុំ (Auguste Comte, 1798-1857) សង្គមវិទ្យាមានន័យថា ជាការសិក្សាពីក្រិត ក្រម្យ ឬ ពីបាតុភូតសង្គមដោយគោរពតាមការណ៍ ឬ វិធីវិទ្យាសាស្ត្រ (Positivism)។

2.    លោក ម៉ាក្សវេប៊័រ (Max Weber,1864-1920) សង្គមវិទ្យាគឺ ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលព្យាយាមបកស្រាយពន្យល់អំពីសកម្មភាពសង្គម(Social Action)។ 

២-ប្រវត្តិសង្គមវិទ្យា

ទោះបីជាទស្សនវិទូបុរាណ ពីផ្លាតូ ដល់ខុងជឺ បាននិយាយពីប្រធានបទជាច្រើន ដែលក្រោយមកត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាសង្គមវិទ្យាក៏ដោយ ក៏វិទ្យាសាស្ត្រសង្គមផ្លូវការមានប្រភព និងត្រូវបានជះឥទ្ធិពលដោយបដិវត្តឧស្សាហកម្មដើមសតវត្សទី១៩។

លោក អូរហ្គូសកុំ (Auguste Comte) អតីតទស្សនវិទូសញ្ជាតិបារាំង ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាបិតាសង្គមវិទ្យា ពីព្រោះតែគេរកបានឃើញថា គាត់បានបង្កើតពាក្យសង្គមវិទ្យា និងប្រើប្រាស់វាមុនគេ (ឆ្នាំ១៨៣៨) នៅក្នុងស្នាដៃរបស់គាត់ដែលមានចំណងជើងថា “The Course of Positive Philosophy” បោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ១៨៤២។ គាត់ជឿថា សង្គមគួតែត្រូវបានយល់ និងសិក្សា ជាជាងគ្រាន់តែយល់ តាមទស្សនៈនៃការយល់ឃើញ ហើយក៏ជាមនុស្សដំបូងដែលទទួលស្គាល់ថា សម្រាប់ការយល់ដឹងអំពីពិភពលោក និងសង្គមគឺផ្អែកលើវិទ្យាសាស្ត្រ (ប្រភពទី១)។

ព្រមជាមួយគ្នានោះ លោកអូហ្គូសកុំក៏បានបង្កើតមុខវិជ្ជាសង្គម​វិទ្យាឡើងដើម្បីសិក្សាពីជីវិតសង្គម ដោយគោរពតាមគោលការណ៍ នៃវីធីវិទ្យាសាស្រ្តដែលគាត់ឲ្យឈ្មោះថា “វិជ្ជមាននិយម(Positivism)” (ប្រភពទី២)។

៣-ម៉ាក្រូ និងមីក្រូសង្គមវិទ្យា

បច្ចុប្បន្នមានវិធីសាស្រ្តសំខាន់ៗចំនួនពីរ៖ ម៉ាក្រូ-សង្គមវិទ្យា និងមីក្រូសង្គមវិទ្យា

ម៉ាក្រូ-សង្គមវិទ្យា សិក្សាអំពីសង្គមទាំងមូល។ វិធីសាស្រ្តនេះសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការវិភាគនៃប្រព័ន្ធសង្គម និងចំនួនប្រជាជនក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ និងនៅកម្រិតខ្ពស់នៃទ្រឹស្តីអរូបី។ ម៉ាក្រូសង្គមវិទ្យាទាក់ទងនឹងបុគ្គល គ្រួសារ និងទិដ្ឋភាពផ្សេងទៀតនៃសង្គម ប៉ុន្តែវាតែងតែធ្វើដូច្នេះទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធសង្គមធំជាងដែលពួកគេជាកម្មសិទ្ធិ។

មីក្រូសង្គមវិទ្យា ឬការសិក្សាអំពីអាកប្បកិរិយាក្រុមតូច ផ្តោតលើធម្មជាតិនៃអន្តរកម្មរបស់មនុស្សប្រចាំថ្ងៃក្នុងកម្រិតតូចមួយ។ នៅកម្រិតមីក្រូ ស្ថានភាពសង្គម និងតួនាទីសង្គមគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់បំផុតនៃរចនាសម្ព័ន្ធសង្គម ហើយមីក្រូសង្គមវិទ្យាគឺផ្អែកលើអន្តរកម្មដែលកំពុងបន្តរវាងតួនាទីសង្គមទាំងនេះ (ប្រភពទី១)។